یبوست یکی از شایع ترین مشکلات دوران کودکی است که حدود 20ـ 10 درصد از مراجعات پزشکی به کلینیک های اطفال را تشکیل می دهد.
اصطلاح یبوست زمانی بکار می رود که مدفوع بحدی سفت باشد که نتواند براحتی از روده خارج شود.برخی از والدین فکر می کنند که شکم کودکشان باید هر روز کار کند ، در صورتی که این تفکر چندان صحیح نیست !تعداد دفعات دفع به اندازه ی سهولت تخلیه ی آن اهمیت ندارد . بعبارت دیگر ، در صورتی که فرزند شما براحتی ، مدفوعی نسبتا نرم را تخلیه میکند ، دچار یبوست نیست حتی اگر این دفع ، هر چند روز یکبار اتفاق افتد.
امکان دارد یک نوزاد سالم از روزی 4 بار تا یکبار در روز مدفوع کند . نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند ممکن است یکبار به ازای هر نوبت شیر ، دفع داشته باشند.با افزایش سن معمولا تعداد دفعات دفع ، کاهش می یابد ولی به حجم آن اضافه می شود.در حالت طبیعی یک کودک سه چهار ساله بین سه تا چهار بار در روز تا سه بار در هفته اجابت مزاج خواهد داشت !
تبدیل شیر مادر به شیرهای خشک به هر دلیل ، میتواند عادات روده ای نوزادان ( خصوصا طی دو سه هفته ی ابتدای تولد ) را تغییر دهد.
اغلب اطفال در دوره ای دچار یبوست می شوند.ولی معمولا این دوره ها کوتاه مدت بوده و درمانهای ساده و معمولی کفایت می کنند.
از جمله علت های یبوست می توان به موارد زیر اشاره کرد :
تغییر در عادات غذائی ، مثلا تبدیل رژیم بسمت غذاهای افراد بالغ ، مصرف مقادیر قابل توجه از شیر گاو خصوصا در اطفال زیر 2 سال ، همچنین عدم مصرف مقادیر کافی مایعات ، خصوصا آب در طول فعالیت های فیزیکی یا در مناطقی که هوای گرم است ، و نیز بی توجهی به نیاز بدن به اجابت مزاج مثلا در اثر بازیگوشی مفرط کودک و تنبلی ترویجی روده ها ، تغییر محل زندگی یا مسافرت ، ترس از محیط توالت بهر دلیل مثلا وجود سوسک یا ... ، بهم خوردن نظم طبیعی و روزمره ی زندگی ، شروع تحصیل ، مصرف بسیاری از داروها ، و...
یبوست می تواند باعث دردهای قولنجی ( کرامپی ) ناشی از عبور سخت مدفوع ، باد کردن شکم ، و حتی تهوع شود ، همچنین وجود رگه هائی از خون روشن در اثر ایجاد شقاق مقعدی ( فیسور آنال ) نیز از دیگر علائم یبوست بشمار می روند، که اغلب با درمان مناسب ، برطرف خواهند شد .
کمک والدین به کودک :ماساژ ملایم شکم کودک ، می تواند از تا حدی مشکل او را برطرف کند، همچنین خواباندن او به پشت وخمیده نمودن پاهایش بسمت شکم ، بهمراه چرخش ملایم در جهت عقربه های ساعت نیز روش نسبتا مؤثری در برطرف کردن این مشکل می باشد.در کودکان بالای 6 ماه که از این روش نتیجه نگرفته باشند میتوان ( زیر نظر پزشک ) از شیاف های گلیسرین برای نرم کردن مدفوع استفاده کرد . استفاده از این شیافها تنها برای یک تا دو بار مجاز است . در صورتی که پاسخ مناسبی از این کار حاصل نشد ، حتما با پزشک خود مشورت نمائید .استفاده از روش های تنقیه یا مصرف شل کننده های مدفوع بدون تجویز پزشک ، توصیه نمی شود.
بعد از 2 ماهگی ،برای کودک با تجویز دکتر میتواند از شربت انجیر استفاده کنیم. این شربت به نام "فیژان" در بازار وجود دارد و یکی از بهترین ملینها برای بچه هاست.
تو صیه های تغذیه ای مناسب در درمان یبوست :
1- رژیم غذائی متکی بر کر بوهیدرات به همراه سبزیجات ومیوه جات مطمئن ترین درمان برای یبوست است.
(توجه:کربوهیدراتها : ترکیبات ارگانیکی است که در آنها کربن ، هیدوژن و اکسیژن وجود دارد. آنها از منابع سوختی تاثیر گذار برای بدن می باشند...
اشکال متفاوت کربوهیدرات شامل نشاسته ها، شکرها و قندها و فیبرها(شامل سبزیجاتی چون هویچ و کاهو و خشکباری چون آلو خشک و انجیر خشک، گلابی رسیده، آلو، توت، انگور، گوجه فرنگی و سایر انواع میوهها و سبزیها، نان جو یا نان کامل گندم که دارای سبوس ) می شود . کربوهیدراتها شامل چهار کالری انرژی برای هرگرم می باشند.)
3- مصرف حبوبات (حبوبات حاوی انواع فیبرها بخصوص فیبرهای بسیارجاذب آب، یعنی سلولزوهمی سلولزمی باشند) می تواند به اجابت مزاج تا حد زیادی کمک نماید.
4 - نوشیدن روزانه بین 8 تا 12 لیوان آب
5-خوردن شیر و عسل روزی دو لیوان علاوه بر خاصیت فوق العاده ای که دارد ملین بوده و در درمان یبوست بسیار مفید می باشد.بعد از هر وعده غذا یک قاشق غذاخوری یا مربا خوری عسل برای جلوگیری از یبوست موثر میباشد.
6-مصرف نصف تا یک قاشق چایخوری از پودر زرشک در یک فنجان آب جوشیده شده و به مدت پنج دقیقه آن را دم کرده و یک بار در روز به اندازه یک فنجان میل کردن در درمان یبوست موثر است.البته برای زنان باردار مصرف زیاد زرشک توصیه نمی گردد.
7-انجیر یبوست را برطرف میکند و یکی از بهترین میوهها برای تمیز کردن روده بزرگ و رفع یبوست است.
موثرترین درمان برای یبوست ایجاد یک تغییر مهم در رژیم غذائی است که البته امروزه کمتر به آن توجه می شود.
همچنین کنجد نرم کننده معده و ملین روده است اما اگر مایل به خوردن روغن کنجد هستید و معده ضعیفى دارید حتما با عسل و سرکه میل نمایید3- چنانچه سالاد درست کرده اید، این بار مى توانید روغن کنجد را جایگزین روغن زیتون کنید .
دادن غذاهایی نظیر سوپ، مصرف روزانه پنج لیوان آب، سبزیجات، میوه و ندادن چای به کودکان موجب درمان بیماری یبوست در آنان می شود.
همچنین نوشیدن یک لیوان شیر گرم کم چربی چند ساعت قبل از خواب ضمن تامین مایعات بدن به کار کردن روده کمک میکند و باعث می شود شب راحتتر بخوابند
اصطلاح یبوست زمانی بکار می رود که مدفوع بحدی سفت باشد که نتواند براحتی از روده خارج شود.برخی از والدین فکر می کنند که شکم کودکشان باید هر روز کار کند ، در صورتی که این تفکر چندان صحیح نیست !تعداد دفعات دفع به اندازه ی سهولت تخلیه ی آن اهمیت ندارد . بعبارت دیگر ، در صورتی که فرزند شما براحتی ، مدفوعی نسبتا نرم را تخلیه میکند ، دچار یبوست نیست حتی اگر این دفع ، هر چند روز یکبار اتفاق افتد.
امکان دارد یک نوزاد سالم از روزی 4 بار تا یکبار در روز مدفوع کند . نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند ممکن است یکبار به ازای هر نوبت شیر ، دفع داشته باشند.با افزایش سن معمولا تعداد دفعات دفع ، کاهش می یابد ولی به حجم آن اضافه می شود.در حالت طبیعی یک کودک سه چهار ساله بین سه تا چهار بار در روز تا سه بار در هفته اجابت مزاج خواهد داشت !
تبدیل شیر مادر به شیرهای خشک به هر دلیل ، میتواند عادات روده ای نوزادان ( خصوصا طی دو سه هفته ی ابتدای تولد ) را تغییر دهد.
اغلب اطفال در دوره ای دچار یبوست می شوند.ولی معمولا این دوره ها کوتاه مدت بوده و درمانهای ساده و معمولی کفایت می کنند.
از جمله علت های یبوست می توان به موارد زیر اشاره کرد :
تغییر در عادات غذائی ، مثلا تبدیل رژیم بسمت غذاهای افراد بالغ ، مصرف مقادیر قابل توجه از شیر گاو خصوصا در اطفال زیر 2 سال ، همچنین عدم مصرف مقادیر کافی مایعات ، خصوصا آب در طول فعالیت های فیزیکی یا در مناطقی که هوای گرم است ، و نیز بی توجهی به نیاز بدن به اجابت مزاج مثلا در اثر بازیگوشی مفرط کودک و تنبلی ترویجی روده ها ، تغییر محل زندگی یا مسافرت ، ترس از محیط توالت بهر دلیل مثلا وجود سوسک یا ... ، بهم خوردن نظم طبیعی و روزمره ی زندگی ، شروع تحصیل ، مصرف بسیاری از داروها ، و...
یبوست می تواند باعث دردهای قولنجی ( کرامپی ) ناشی از عبور سخت مدفوع ، باد کردن شکم ، و حتی تهوع شود ، همچنین وجود رگه هائی از خون روشن در اثر ایجاد شقاق مقعدی ( فیسور آنال ) نیز از دیگر علائم یبوست بشمار می روند، که اغلب با درمان مناسب ، برطرف خواهند شد .
کمک والدین به کودک :ماساژ ملایم شکم کودک ، می تواند از تا حدی مشکل او را برطرف کند، همچنین خواباندن او به پشت وخمیده نمودن پاهایش بسمت شکم ، بهمراه چرخش ملایم در جهت عقربه های ساعت نیز روش نسبتا مؤثری در برطرف کردن این مشکل می باشد.در کودکان بالای 6 ماه که از این روش نتیجه نگرفته باشند میتوان ( زیر نظر پزشک ) از شیاف های گلیسرین برای نرم کردن مدفوع استفاده کرد . استفاده از این شیافها تنها برای یک تا دو بار مجاز است . در صورتی که پاسخ مناسبی از این کار حاصل نشد ، حتما با پزشک خود مشورت نمائید .استفاده از روش های تنقیه یا مصرف شل کننده های مدفوع بدون تجویز پزشک ، توصیه نمی شود.
بعد از 2 ماهگی ،برای کودک با تجویز دکتر میتواند از شربت انجیر استفاده کنیم. این شربت به نام "فیژان" در بازار وجود دارد و یکی از بهترین ملینها برای بچه هاست.
تو صیه های تغذیه ای مناسب در درمان یبوست :
1- رژیم غذائی متکی بر کر بوهیدرات به همراه سبزیجات ومیوه جات مطمئن ترین درمان برای یبوست است.
(توجه:کربوهیدراتها : ترکیبات ارگانیکی است که در آنها کربن ، هیدوژن و اکسیژن وجود دارد. آنها از منابع سوختی تاثیر گذار برای بدن می باشند...
اشکال متفاوت کربوهیدرات شامل نشاسته ها، شکرها و قندها و فیبرها(شامل سبزیجاتی چون هویچ و کاهو و خشکباری چون آلو خشک و انجیر خشک، گلابی رسیده، آلو، توت، انگور، گوجه فرنگی و سایر انواع میوهها و سبزیها، نان جو یا نان کامل گندم که دارای سبوس ) می شود . کربوهیدراتها شامل چهار کالری انرژی برای هرگرم می باشند.)
3- مصرف حبوبات (حبوبات حاوی انواع فیبرها بخصوص فیبرهای بسیارجاذب آب، یعنی سلولزوهمی سلولزمی باشند) می تواند به اجابت مزاج تا حد زیادی کمک نماید.
4 - نوشیدن روزانه بین 8 تا 12 لیوان آب
5-خوردن شیر و عسل روزی دو لیوان علاوه بر خاصیت فوق العاده ای که دارد ملین بوده و در درمان یبوست بسیار مفید می باشد.بعد از هر وعده غذا یک قاشق غذاخوری یا مربا خوری عسل برای جلوگیری از یبوست موثر میباشد.
6-مصرف نصف تا یک قاشق چایخوری از پودر زرشک در یک فنجان آب جوشیده شده و به مدت پنج دقیقه آن را دم کرده و یک بار در روز به اندازه یک فنجان میل کردن در درمان یبوست موثر است.البته برای زنان باردار مصرف زیاد زرشک توصیه نمی گردد.
7-انجیر یبوست را برطرف میکند و یکی از بهترین میوهها برای تمیز کردن روده بزرگ و رفع یبوست است.
موثرترین درمان برای یبوست ایجاد یک تغییر مهم در رژیم غذائی است که البته امروزه کمتر به آن توجه می شود.
همچنین کنجد نرم کننده معده و ملین روده است اما اگر مایل به خوردن روغن کنجد هستید و معده ضعیفى دارید حتما با عسل و سرکه میل نمایید3- چنانچه سالاد درست کرده اید، این بار مى توانید روغن کنجد را جایگزین روغن زیتون کنید .
دادن غذاهایی نظیر سوپ، مصرف روزانه پنج لیوان آب، سبزیجات، میوه و ندادن چای به کودکان موجب درمان بیماری یبوست در آنان می شود.
همچنین نوشیدن یک لیوان شیر گرم کم چربی چند ساعت قبل از خواب ضمن تامین مایعات بدن به کار کردن روده کمک میکند و باعث می شود شب راحتتر بخوابند